Tất cả các loại thiết bị, dụng cụ đo lường sau một thời gian sử dụng đều cần phải kiểm định hiệu chuẩn lại do chúng đã bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài như thời tiết, nhiệt độ, môi trường hoạt động,.. đều có thể dẫn đến sai lệch giá trị đo. Ngay cả khi các thiết bị, dụng cụ vừa được sản xuất cũng cần phải hiệu chuẩn để kiểm định xem đã đạt chuẩn chất lượng hay chưa. Và trong hiệu chuẩn kiểm định thì có một yếu tố không thể bỏ qua đó là sai số trong phép đo. Hãy cùng Tumiki Calib đi tìm hiểu chi tiết ngay sau đây.
Phép đo và phân loại phép đo hiệu chuẩn kiểm định
Phép đo được hiểu là cách để xác định giá trị như kích thước, cân nặng, độ sâu… của đại lượng cần đo. Thực chất, phép đo chính là so sánh đại lượng cần đo với một mẫu chuẩn cùng loại. Hiệu chuẩn kiểm định thiết bị đo cũng dựa trên định nghĩa này.
Phân loại phép đo
Căn cứ vào phương pháp nhận được kết quả đo, ta chia thành phép đo trực tiếp và phép đo gián tiếp.
1. Phép đo trực tiếp
Giá trị của đại lượng đo đọc trực tiếp được ngay trên bộ phận chỉ thị của dụng cụ đo. Phép đo hiệu chuẩn thực chất chính là phép đo trực tiếp giúp xác định độ chính xác của dụng cụ.
VD: Đo chiều dài thép bằng thước dây, độ dày bằng thước kẹp…

2. Phép đo gián tiếp
Giá trị thu nhận được phải thông qua quá trình tính toán sau khi đo đạc trực tiếp.
VD: Diện tích căn phòng = chiều dài căng phòng nhân chiều rộng căn phòng.
Một số đặc tính của phép đo
- Độ đúng: phép đo cho sai số nhỏ nhất
- Độ lặp lại: phép đo cho kết quả gần giống nhau sau nhiều lần đo
- Độ chính xác: phép đo cho kết quả giống nhất với thông số đại lượng đo
- Độ ổn định: Đặc tính cho kết quả không đổi theo thời gian.
Sai số của phép đo hiệu chuẩn kiểm định
Giữa kết quả đo thử được và số liệu thực tế của vật đo bao giờ cũng có một khoảng chênh nhỏ, đấy là sai số của phép đo.

Phân loại sai số của phép đo
1. Theo hình thức biểu thị
Ta có sai số tuyệt đối, sai số tương đối của phép đo.
- Sai số tuyệt đối Δ: Là giá trị sai lệch giữa kết quả đo và số liệu thực tế. Sử dụng bất kì dụng cụ đo nào cũng có thể xuất hiện sai số tuyệt đối.
- Sai số tương đối δ: là tỷ số giữa sai số tuyệt đối và giá trị thực
2. Theo quy luật xuất hiện
Do thiết bị đo bị sai lệch, sai phương pháp đo hay sự thay đổi của môi trường. Nếu do thiết bị thì cần hiệu chuẩn phương tiện đo.
Nguyên nhân gây ra sai số hệ thống của phép đo
- Phương tiện đo
- Cách lắp đặt phương tiện đo (PTĐ)
- Điều kiện môi trường
- Phương pháp đo
- Người đo
Loại trừ sai số hệ thống của phép đo
Từ các nguyên nhân gây ra sai số hệ thống nêu trên, ta thường sử dụng một số biện pháp dưới đây để loại trừ nó.
1. Loại trừ nguyên nhân gây ra sai số trước khi đo
Tiến hành kiểm tra , kiểm định, hiệu chuẩn dụng cụ đo đều đặn, đúng kỳ hạn để phát hiện và khắc phục các sai sót.
Đặt phương tiện đo đúng quy định nhất, dùng các phụ kiện hỗ trợ để giữ trong trường hợp môi trường không thuận lợi để đo
2. Loại trừ sai số hệ thống trong quá trình đo
Loại này chỉ có cách lựa chọn phương pháp đo phù hợp nhất trên thiết bị đo uy tín, đáng tin cậy.
3. Hiệu chính kết quả đo
Mục đích của việc hiệu chỉnh là giúp ta khắc phục tốt hơn phần sai số hệ thống do phương tiện đo hoặc do sự biến động của các điều kiện môi trường.
Đọc thêm: Cách đọc kết quả hiệu chuẩn đơn giản, chuẩn xác
Sai số ngẫu nhiên của phép đo
Mọi phép đo bị tác động bởi rất nhiều yếu tố ngẫu nhiên, không thể hoàn toàn loại bỏ. Bao gồm cả những ảnh hưởng của các yếu tố hệ thống chưa phát hiện được.
- Giá trị trung bình số học
- Độ lệch chuẩn s (còn gọi là độ lệch bình phương trung bình)
- Kết quả đo với các dạng sai số khác nhau
Kết quả đo hiệu chuẩn kiểm định với các dạng sai số khác nhau
- Sai số hệ thống và sai số ngẫu nhiên đều lớn, độ đúng và độ chụm (độ trung thành) đều kém.
- Sai số ngẫu nhiên nhỏ, sai số hệ thống lớn.
- Sai số hệ thống nhỏ, sai số ngẫu nhiên lớn.
- Sai số hệ thống và sai số ngẫu nhiên đều nhỏ, thiết bị đo có độ chính xác cao.
Qua bài viết trên, Tumiki Calib đã hướng dẫn cho bạn biết được sai số trong quá trình hiệu chuẩn kiểm định thiết bị. Nếu như bạn có nhu cầu sử dụng các dịch vụ hiệu chuẩn uy tín thì hãy tham khảo tại website của chúng tôi để biết thêm thông tin chi tiết. Hoặc liên hệ tới hotline 0902831917 và email hcm@tecotec.com.vn, Tumiki Calib sẽ tư vấn cụ thể cho bạn.